HABER49-Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin (TGC) tüzüğünün bir parçası olan ‘Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ ikinci kez güncellendi. Bildirgenin güncellenen halinde dijital gazetecilik, adil dijital ortam, yapay zeka, unutulma hakkı gibi yeni başlıklar da yer alıyor.
TGC Yönetim Kurulu Ocak 2025’te bildirgenin Türkiye’nin güncel koşullarına uygunluğunun sağlanması amacıyla bir çalışma başlatılması kararı aldı. Yönetim Kurulu bu amaçla koordinatörlüğünü Başkan Vekili Doğan Şentürk ve Genel Sekreter Sibel Güneş’in yaptığı Meslek İlkelerini İzleme Komisyonu’nu görevlendirdi.
Komisyonda iletişim akademisyeni Prof. Dr. Yasemin Giritli İnceoğlu Başkan, Okur Temsilcisi Faruk Bildirici Sekreter, Milliyet Gazetesi Okur Temsilcisi Belma Akçura, Cumhuriyet Kitapları Yayınevi İçerik Editörü Ümit Aslanbay ve T24 yazarı Tuğrul Eryılmaz üye olarak yer aldı. Komisyonun yoğun çalışmasıyla güncelleme tamamlandı.
Meslek İlkelerini İzleme Komisyonu’nun yaptığı güncelleme çalışmaları 4 Nisan 2025’te Cemiyet üyelerinin görüşüne sunuldu. Üyelerden gelen değişiklik önerilerinin ilavesiyle taslak son halini aldı. 29 Nisan 2025’te yapılan TGC Olağan Genel Kurulu’nda oylanarak kabul edildi.
Bildirge 29-30 Nisan 2025’te yapılan Genel Kurul’da başkan seçilen Vahap Munyar, Başkan Vekili Doğan Şentürk, Başkan Yardımcısı İhsan Yılmaz, Genel Sekreter Sibel Güneş, Genel Sayman Hakan Güldağ, Genel Sekreter Yardımcıları Nuray Karagöz ve Uğur Güç, Pınar Aktaş, Göksel Göksu, Atilla Dişbudak ve Zeynep Lüle’den oluşan yönetim kurulu tarafından yürürlüğe alındı.
Bildirgenin güncellenmiş halinde, Dijital Medya, Adil Dijital Ortam, Yapay Zeka ve Unutulma Hakkı başlıkları da yer alıyor. İletişim liselerinin, fakültelerinin eğitimlerinde yer alan bildirge, gazetecilerle ilgili davalarda da mahkemeler tarafından dayanak kabul ediliyor. Bildirgeye Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin internet sitesi olan www.tgc.org.tr adresinden ulaşılabiliyor.
GÜNCELLENEN BİLDİRGEYE EKLENEN YENİ BAŞLIKLAR
Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne yeni eklenen başlıklar şöyle:
Dijital Medya: Gazeteci, dijital platformlarda mesleki kimliğine uygun davranmalı ve etik kuralları ihlal eden içerikler üretmekten kaçınmalıdır. “Tık avcılığı” yapmamalı, yanıltıcı içerik üretmemelidir. Kaynağı belirsiz ve doğrulanmamış bilgiler yayınlamamalıdır.
Adil Dijital Ortam: Gazetecinin ifade özgürlüğü ve editoryal bağımsızlığı, dijital mecralarda güvence altına alınmalı; bu platformlarda da halkın haber alma hakkını kullanılabilmesi için içerik ve telif dağıtımı adil olmalı, belirli gruplara ayrıcalık tanınmamalıdır. Algoritmalar, kamu yararı ile temel hak ve özgürlükleri gözetmeli, nesnel ve şeffaf olmalı; adil rekabeti bozacak unsurlar içermemelidir. Veri güvenliğinin korunması için evrensel standartlara uygun önlemler alınmalı, kişisel verilerin gizliliği sağlanmalı; gazeteciler “korsan saldırılara” karşı korunmalıdır. Bilgiye erişimde haksız ve hukuksuz kısıtlamalara gidilmemeli; istisnai durumlarda başvurulabilecek erişim engellemeleri ve yayın yasakları, özgürlükleri sınırlandırmamalıdır. Dijital ortamlardaki her yayının, bireylerin yaşamını etkileyecek dijital ayak izi oluşturacağı dikkate alınarak, sorumluluk bilinciyle davranılmalıdır. Gazetecilik ürünleri, düzenli olarak arşivlenmeli, erişime engellenenler ve herhangi bir nedenle yayından kalkan veriler de sadece araştırmacılar, hukukçular ve gazetecilere açık olmak üzere “Ulusal Dijital Hafıza Merkezi”nde korunmalıdır. Teknoloji şirketleri, dijital enformasyon alanının sağlıklı işleyebilmesi için gazetecilik örgütleri ve medya ile iş birliğine zorlanmalıdır.
Yapay Zeka: Gazeteci, yapay zeka teknolojilerini, etik ve yasal sınırlar doğrultusunda kullanmalıdır. Yapay zeka destekli haber, yazı, fotoğraf, video, grafik, tasarım gibi her türlü içerik üretimini, editörlerin nihai kontrolü ve denetimi altında yürütmelidir. Gazeteci, yapay zeka kullanarak gerçeğe aykırı içerik üretmemeli; oluşturulan tüm içeriklerde “hangi yapay zeka programı tarafından üretildiği”ni mutlaka belirtmeli; yapay zeka programına verdiği komutları saklamalıdır. Medya kuruluşları, yapay zeka teknolojilerinin kullanımı konusunda gazetecilerin ifade özgürlüğü ile halkın haber alma hakkının korunmasını gözeten yayın ilkeleri geliştirmelidir.
Unutulma hakkı: Gazeteci, “dijital hafızada yer alan kişisel verilerin silinmesini isteme hakkı” olarak tanımlanan unutulma hakkını sağlarken, medya özgürlüğü ile bireyin mahremiyetini dengeli bir şekilde gözetmelidir. Özel hayatın gizliliğini veya kişisel hakları ihlal eden, etik kurallara aykırı ve yasa dışı yöntemlerle elde edilmiş, güncelliğini yitirmiş, kamu yararına katkısı kalmamış, hakaret, ayrımcılık ve nefret söylemi içeren, yanlış ve yanıltıcı nitelikteki haber, yazı ve görüntüleri silmelidir. Ancak kamu yararını ve güncelliğini sürdüren, ünlü ve politik kişilerle ilgili olan, tarih, edebiyat, sanat, hukuk ve bilimsel açıdan veri niteliği bulunan, yargı süreçlerini aktaran gerçeğe uygun verileri korumalıdır.
