HABER49- Muş Devlet Hastanesi’nde görevli Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Ahmet Barcın, hastanenin Üroloji Uzmanı Dr. Rıfat Burak Ergül'ün kolon kanseriyle ilgili sorularını yanıtladı.
Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Barcın, kolon kanserinin genellikle iyi huylu poliplerden geliştiğini belirterek, bu sürecin yıllar aldığını ve tarama programları sayesinde kanser oluşmadan önlenebildiğini söyledi. Taramanın önemini vurgulayan Dr. Barcın, "Erken tanı hayat kurtarır ve yaşam kalitesini artırır" diye konuştu.
Kolon kanserinin ne olduğu, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri hakkında kapsamlı bilgiler veren Uzman Dr. Barcın’ın yanıtları şöyle:
KOLON KANSERİ NEDİR VE NASIL GELİŞİR?
Üroloji Uzmanı Dr. Rıfat Burak Ergül: Kolon kanseri nedir?
Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Ahmet Barcın: Kolon kanseri, kolonun iç yüzeyini döşeyen hücrelerin kötü huylu bir sürece girmesiyle ortaya çıkan kötü huylu bir tümördür. Bu süreç aslında öncelikle iyi huylu poliplerden başlayan ve yıllar içerisinde kötüleşen, kanserleşen hücrelerin bir sonucudur. Bundan dolayı bu kötüleşme süreci, yani iyi huylu polibin kanserleşme süreci yıllar sürdüğü için tarama programlarıyla bu süreç sırasında yakalayıp, polipi oradan alarak kontrol altına alma veya henüz oluşmadan engelleme için uğraşıyoruz.
Dr. Ergül: Kolon kanseri tam olarak nasıl gelişiyor?
Dr. Barcın: Kolon kanseri, az önce söylediğim poliplerden genellikle köken alır. Poliplerdeki hücreler öncelikle metaplazi dediğimiz değişime uğrar. Daha sonra displazi dediğimiz bir sürece girerler. Displaziden sonra artık geri dönüşsüz süreç başlar ve bu tümöre doğru ilerler. Bir polipin kanserleşme süreci yaklaşık 5 ile 10 yıl arasında zaman almaktadır. Bu 5–10 yıllık süreçte tarama programlarıyla o polip eğer kolonoskopi sırasında fark edilip oradan alınabilirse, kansere gidecek sürecin önü kapatılmış olur. Yani henüz kanser olmadan kanserin önleminin alınabildiği bir tümördür kolon tümörü.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Dr. Ergül: Kolon kanserinde kimler daha çok risk altında?
Dr. Barcın: Kolon tümörü için risk faktörleri birkaç tanedir. Özellikle 50 yaşından sonra yaşla beraber risk artmaktadır. Ayrıca ailede kolon kanseri öyküsü olması da riski artıran önemli faktörlerdendir. Günümüzde sedanter yaşam dediğimiz hareketsiz yaşam tarzı, ambalajlı gıdaların fazla tüketilmesi, alkol, sigara ve özellikle obezite kolon kanseri için en öne çıkan risk faktörleridir.
Dr. Ergül: Genç yaşta kolon kanseri görülebiliyor mu?
Dr. Barcın: Maalesef günümüzde artık kolon kanserinin görülme yaşı düşmektedir. Bu çok istediğimiz bir durum olmasa da takiplerle bunun önüne geçmeye çalışıyoruz. Gençlerde özellikle makattan kanama veya dışkıda kan görme gibi şikâyetler varsa mutlaka bir genel cerrahi uzmanına değerlendirme için başvurmalarında fayda vardır. Genellikle yaşlılarda görülür, bu bilgi doğrudur; ancak gençlerde görülmez demek doğru değildir. Gençlerde de görülebilen bir tümördür.
KOLON KANSERİNİN BELİRTİLERİ
Dr. Ergül: Kolon kanserinin belirtileri nelerdir?
Dr. Barcın: Kolon kanseri çoğunlukla ilk etapta belirti vermez. Verebileceği ilk belirti genelde dışkıda kan şeklindedir. Bu kan bazen gözle görülür, bazen gözle görülmez ve testlerle ortaya çıkar. Gaytada gizli kan testi, aile hekimliklerinde yapılan basit bir testtir. Devlet, 50 yaşından sonra iki yılda bir yapılmasını önermektedir ve aile hekimlikleri bu konuda hastalara yardımcı olmaktadır. Bunun dışında bazı bulgular daha ileri dönemde kendini belli eder. Örneğin, bağırsaktaki tümör büyür ve bağırsağı tıkar. Bulantı, kusma başlar. Dışkılayamama veya önce kabızlık, ardından tamamen dışkılayamama gibi bir süreç gelişir. Bu belirtiler geç kalındığını göstermektedir. Bu aşamalara gelmeden tümörü mümkünse yakalayıp tedavisini yapmak istiyoruz. Bu nedenle gaytada gizli kan testi çok çok önemlidir. Eğer gaytada gizli kan testi pozitif tespit edilirse, aile hekimlerimiz zaten hastayı bize yönlendirmektedir. Biz de hastaya kolonoskopi, bazı durumlarda ise endoskopi artı kolonoskopi yaparak gastrointestinal sistemin herhangi bir yerinde kötü huylu bir durum olup olmadığını tarıyoruz.
GİZLİ KAN TESTİ
Dr. Ergül: Gaytada gizli kan testi kaç yaşından itibaren başlanmalı?
Dr. Barcın: Aile öyküsü ve risk faktörü yoksa halk sağlığı merkezleri tarafından önerilen şekilde 50 yaşından sonra iki yılda bir yapılmalıdır. Ayrıca tarama programında Sağlık Bakanlığı’nın önerdiği gibi 50 yaşından itibaren her 10 yılda bir kolonoskopik tarama yapılmalıdır. 50 yaşında yapılan kolonoskopi tamamen normal ise ve bağırsaklar tam değerlendirilebilmişse, ikinci kolonoskopi 10 yıl sonra yapılabilir. Ancak değerlendirme tam yapılamadıysa işlemi tekrar etmek gerekebilir. Polip varsa ve polip alındıysa, patoloji sonucuna göre takip sıklığı değişebilir. Bu sıklığı genel cerrahi veya gastroenteroloji uzmanı belirler.
Dr. Ergül: Muş Devlet Hastanesi’nde kolonoskopi yapılabiliyor mu?
Dr. Barcın: Hastanemizde endoskopi ve kolonoskopi yapılmaktadır. Polip gördüğümüzde polipektomi yapabiliyoruz. Bazı durumlarda polipi aşmış ve tümöre dönüşmüş yapılarla da karşılaşabiliyoruz. Bu durumlarda biyopsi alarak tanı koyuyoruz. Patoloji birimimiz tanı sürecinde bize büyük destek sağlıyor.
Dr. Ergül: Vatandaşlar kolonoskopiyi korkutucu bir işlem olarak görüyor, sizce korkmaya gerek var mı?
Dr. Barcın: Kolonoskopi, belki ilk yıllarda daha zor şartlarda yapıldığı için korkutucu olarak algılanıyor olabilir. Ancak günümüzde sedasyon altında, yani uyutularak yapılmaktadır. Hasta işlem sırasında uyur halde olurken biz işlemi tamamlıyoruz. İşlemden sonra sadece bağırsakların gazla şişirilmesine bağlı hafif gaz sancısı olabilir. Bunun dışında korkulacak bir işlem değildir. Haftanın 5 günü planlı şekilde endoskopi ve kolonoskopi hizmeti vermekteyiz.
TEDAVİ SÜRECİ
Dr. Ergül: Kanser tanısı konulduktan sonra tedavi süreci nasıl ilerliyor?
Dr. Barcın: Polip veya tümör tespit edilip biyopsi alındıktan sonra patoloji sonuçları hızlı bir şekilde tarafımıza bildiriliyor. Kötü huylu tanısı konulursa hastayı hastaneye davet ediyoruz. Uygun bir dille bilgilendirme yapıp akciğer ve batın tomografileri çekiyoruz. Başka organlara sıçrama olup olmadığını değerlendiriyoruz. Radyolojik evreleme sonrası ameliyata uygun olan hastalarda cerrahi tedaviye başlıyoruz. Kolon kanserinde tedavi çoğunlukla ameliyatla başlar. Hastanemizde onkoloji uzmanı da bulunduğu için kemoterapi ve takip süreçleri de burada yürütülmektedir.
Dr. Ergül: Muş Devlet Hastanesi’nde bu ameliyatlar yapılıyor mu?
Dr. Barcın: Evet, bu ameliyatlar hastanemizde yapılmaktadır. Hastanın genel durumu değerlendirilip ameliyata uygunluğu belirlenir. Torbalı ya da torbasız ameliyat seçenekleri hasta özelinde değerlendirilir. Birçok kolon kanseri ameliyatı torba açılmadan yapılabilmektedir. Kolon kanseri Muş Devlet Hastanesi’nde başından sonuna kadar tedavi edilebilmektedir.
Dr. Ergül: Vatandaşlar kolon kanserinden nasıl korunabilir?
Dr. Barcın: Hareketsiz yaşamdan uzak durmak, günlük hayata yürüyüş gibi aktiviteler eklemek önemlidir. Obeziteyle mücadele edilmeli, gerekirse diyetisyen veya ilgili branşlara başvurulmalıdır. Sigara ve alkolden uzak durulmalıdır. En önemlisi ise tarama programlarına katılmaktır.
DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
Dr. Ergül: Kolon kanseri hakkında doğru bilinen yanlışlar nelerdir?
Dr. Barcın: “Bıçak değerse kanser yayılır” inanışı doğru değildir. Dışkıda kan görülmesi mutlaka hemoroid olarak değerlendirilmemelidir. Kabızlık ve ishal atakları dikkatle değerlendirilmelidir. Şüpheli durumlarda mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır.
Dr. Ergül: Kolon kanserinde alternatif tıbbın faydası var mı?
Dr. Barcın: Kolon kanserini tedavi eden kanıtlanmış bir bitkisel kür yoktur. Alternatif yöntemler tedaviyi geciktirerek hastalığın ilerlemesine ve ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle tanı konulduktan sonra tıbbın önerdiği tedaviler izlenmelidir.
Dr. Ergül: 20 saniyede özetleyecek olursak, eve götürülecek mesaj ne olmalı?
Dr. Barcın: En önemli mesaj tarama programlarının önemidir. Taramanın amacı kanser olmadan önlem almaktır. 50 yaşından sonra, risk varsa daha erken yaşlarda taramalar mutlaka yapılmalıdır. Erken tanı hayat kurtarır ve yaşam kalitesini artırır.