HABER49- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), 42 yıl önce bugün, 15 Kasım 1983’te ilan edildi. Kıbrıs Türk halkının uzun yıllar boyunca verdiği siyasi, askeri ve toplumsal mücadelenin bir sonucu olarak kurulan KKTC, Doğu Akdeniz’in en önemli siyasi gelişmelerinden biri olarak tarihteki yerini aldı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanına giden süreç, 20. yüzyılın başlarından itibaren Ada’daki etnik ve siyasi dengelerin değişmesiyle şekillendi. Osmanlı hâkimiyetinden 1878’de İngiltere yönetimine geçen Kıbrıs’ta, Rumların Enosis adı verilen “Ada’nın Yunanistan’a bağlanması” hedefi 1950’lerden itibaren aktif hale geldi. Bu dönemde EOKA örgütünün faaliyetleri hızlandı ve Kıbrıs Türk toplumuna yönelik şiddet olayları arttı. Türk tarafı ise bu süreçte savunma amaçlı Türk Mukavemet Teşkilatını (TMT) kurarak direniş hareketlerini örgütledi.
1960 yılında Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık’ın garantörlüğünde Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu ancak iki toplumlu devlet yapısı uzun süre devam etmedi. Rum yönetiminin Türk toplumunu siyasi yapıdan dışlaması ve ortaklık devletini fiilen sona erdirmesi üzerine, 21 Aralık 1963’te “Kanlı Noel” olayları yaşandı. Türklerin birçok bölgede yaşam alanları kuşatıldı, göçler başladı ve toplumlar arasında fiili bir ayrışma meydana geldi. Bu dönem, Kıbrıs Türk halkının kendi yönetim kurumlarını oluşturmaya yöneldiği bir kırılma noktası olarak değerlendirildi. 1967’de Geçici Kıbrıs Türk Yönetimi kuruldu ve toplum kendi idari yapısını oluşturmaya başladı. Ancak Rum tarafının Enosis ısrarı ve saldırıların devam etmesi, Ada’daki gerginliği daha da artırdı. Türkiye, garantör ülke olarak bu süreçleri yakından takip etmeyi sürdürdü.
1974 KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI VE FEDERAL YAPI DÖNEMİ
Ada’daki dengeleri değiştiren en önemli gelişme, 15 Temmuz 1974’te Yunan Cuntası destekli bir darbe ile Makarios yönetiminin devrilmesi oldu. Darbenin amacı, Kıbrıs'ı Yunanistan’a ilhak etmekti. Bunun üzerine Türkiye, garantörlük hakkını kullanarak 20 Temmuz 1974’te Kıbrıs Barış Harekâtı’nı gerçekleştirdi. Harekât, Kıbrıs Türk halkının can güvenliğini sağlayarak Ada’nın kuzeyinde güvenli bir bölge oluşturdu. Barış Harekâtı sonrasında Ada’da iki ayrı toplumun kendi bölgelerinde yaşadığı yeni bir düzen ortaya çıktı. Bu süreçte federal çözüm görüşmeleri gündeme geldi. 1975 yılında Kıbrıs Türk Federe Devleti ilan edildi ve Türk tarafı, federasyon temelli bir çözüm için masada yer aldı. Ancak yıllar süren görüşmelerde herhangi bir ilerleme sağlanamadı. Rum tarafının siyasi eşitlik ve ortak yönetim yönündeki önerilere sıcak bakmaması, federal çözüm ihtimalini giderek zayıflattı. Kıbrıs Türk halkı ise kendi siyasal yapısını güçlendirmeye devam etti ve bu birikim, ilerleyen yıllarda KKTC’nin ilan edilmesinin zeminini oluşturdu.
15 KASIM 1983: KKTC’NİN KURULUŞUNUN İLANI
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, tüm bu gelişmelerin ardından 15 Kasım 1983 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Meclisi’nde alınan kararla ilan edildi. Meclis, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kuruluş Bildirisi”ni oylayarak kabul etti ve böylece Ada’nın kuzeyinde bağımsız bir devlet yapısı resmen oluşturuldu. Bildiri, Kıbrıs Türk halkının kendi geleceğini belirleme hakkını kullanarak özgür iradesiyle devletleştiğini ortaya koydu. Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş, bildirinin kabulünün ardından halka hitaben yaptığı konuşmada, devletin barış, güvenlik ve demokratik düzen temelinde kurulduğunu vurguladı. Kuruluşun hemen ardından Türkiye Cumhuriyeti KKTC’yi tanıyan ilk ülke oldu. Devletleşme süreci anayasa hazırlanması, kurumların yeniden yapılandırılması ve uluslararası alanda temsil faaliyetlerinin geliştirilmesiyle devam etti. KKTC’nin ilanı, Kıbrıs Türk halkı için yeni bir dönemin başlangıcı olarak kabul edildi ve bugün 42 yıl sonra hâlâ bu tarih hatırlanmaya devam ediyor.