HABER49- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Van Bölge Müdürlüğü’nün 2025 Temmuz ayı verilerine göre Muş, birçok alandaki güncel istatistiksel verilerle dikkat çekti. Nüfustan sağlığa, eğitimden dış ticarete kadar pek çok gösterge, ilin mevcut sosyoekonomik durumuna dair çarpıcı ipuçları sundu.
NÜFUS AZALIYOR, GÖÇ DEVAM EDİYOR
TÜİK verilerine göre, Muş'un 2022 yılında 399 bin 202 olan nüfusu, 2023’te 399 bin 879’a yükselse de 2024 itibarıyla 392 bin 301’e geriledi. Bu düşüşte, ilin sürekli göç vermesi etkili oldu. 2024’te 22 bin 900 kişi Muş’a göç ederken, 27 bin 400 kişi il dışına göç etti. Net göç -4 bin 500 kişi olarak gerçekleşti.
SEYREK YERLEŞİM, BÜYÜK AİLELER
Türkiye genelinde kilometrekare başına düşen kişi sayısı 111 iken, Muş’ta bu sayı yalnızca 50. Bu durum, ilin kırsal ve dağlık yapısına işaret ediyor. 2024 verilerine göre Muş’ta ortalama hanehalkı büyüklüğü 4,2 kişi. Türkiye ortalaması 3,11 olan bu rakam, ilde geleneksel aile yapısının hâlâ güçlü olduğunu gösteriyor.
OKURYAZARLIK ARTIYOR, OKULLAŞMADA GELİŞİM SÜRÜYOR
2023 verilerine göre 6 yaş ve üzeri nüfusta okuryazarlık oranı yüzde 94,49’a ulaştı. Bu oran, 2021’de yüzde 94,31’di. İlkokulda net okullaşma oranı yüzde 95 ile Türkiye ortalamasına yakınken, ortaokulda yüzde 88,2, ortaöğretimde ise yüzde 66,3 seviyesinde. Lise düzeyinde Türkiye ortalaması olan yüzde 79,6’nın gerisinde kalan Muş, bu alanda gelişmeye ihtiyaç duyuyor.
SAĞLIKTA PERSONEL AÇIĞI DİKKAT ÇEKİYOR
Muş’ta sağlık hizmetlerine erişimde önemli eksiklikler göze çarpıyor. 2023’te bir hekime düşen kişi sayısı 840 olurken, Türkiye ortalaması 418 olarak belirlendi. Bir hemşireye düşen kişi sayısı 447, yatak başına düşen kişi sayısı ise 530 oldu. Rakamlar, ilde sağlık altyapısının yetersizliğini ortaya koyuyor.
DOĞURGANLIK YÜKSEK, BEBEK ÖLÜM ORANI AZALDI
2024 yılında Muş’ta kaba doğum hızı binde 17,9 olarak ölçüldü. Türkiye ortalamasının (binde 11) oldukça üzerinde seyreden bu oran, doğurganlık seviyesinin yüksekliğini gösteriyor. Öte yandan, bebek ölüm hızı 2021’de binde 13,7 iken, 2023’te binde 12’ye geriledi.
İŞSİZLİK GERİLEDİ AMA İSTİHDAM HÂLÂ DÜŞÜK
2023’te yüzde 19,1 olan işsizlik oranı, 2024’te yüzde 16,7’ye düştü. Ancak istihdam oranı yüzde 38,9, işgücüne katılma oranı ise yüzde 46,8 ile Türkiye ortalamasının gerisinde. İstihdam edilenlerin yüzde 57,9’u tarım sektöründe yer alıyor.
İTHALATIN ÇOK GERİSİNDE KALAN İHRACAT
Muş’un ekonomik kalkınmasına ışık tutan dış ticaret verileri de çarpıcı. 2024 yılında Muş’un ihracatı 8,4 milyon dolar iken, ithalatı 40,5 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2025 yılının ilk 6 ayında ihracat 4,8 milyon dolara düşerken, ithalat 40,4 milyon dolar seviyesinde kaldı. Bu tablo, ilin dış ticaret dengesindeki açık durumunu gözler önüne seriyor.
KONUT VE YAPILAŞMADA DURGUNLUK
Yapı kullanım izin belgelerine göre 2024 yılında Muş’ta yalnızca 1.961 daireye yapı kullanım izni verildi. Bu sayı, 2021 yılında 1.819 iken, 2023’te 1.321’e kadar düşmüştü. 2025 yılının ilk yarısında ise ilde toplam 1.442 konut satışı gerçekleşti. Bu da ilde yapılaşma ve emlak sektöründe belirgin bir durağanlığa işaret ediyor.
TARIM VE HAYVANCILIK MUŞ’UN TEMEL GEÇİM KAYNAĞI
2024 verilerine göre Muş, 3,2 milyon dekara yakın tarım alanı ile bölgesinde önemli bir üretim merkezi olma konumunu sürdürüyor. Aynı yıl itibarıyla ilde 1 milyon 158 bin küçükbaş, 242 bin büyükbaş hayvan varlığı bulunuyor. Bu veriler, tarım ve hayvancılığın il ekonomisindeki yerini koruduğunu gösteriyor.
ELEKTRİK TÜKETİMİ VE ULAŞIMDAKİ GELİŞMELER
Muş’ta kişi başına yıllık elektrik tüketimi 2023 yılı verilerine göre 1.076 kWh düzeyinde. Bu rakam Türkiye ortalamasının (3.390 kWh) üçte biri kadar. Öte yandan motorlu taşıt sayısı artış eğiliminde; 2020’de 22 bin olan taşıt sayısı, 2025 Haziran ayı itibarıyla 28 bin 828’e yükseldi.
TRAFİK KAZALARI CAN ALMAYA DEVAM EDİYOR
2024 yılı içinde Muş’ta toplam 1.370 trafik kazası meydana gelirken, 976 kişi yaralandı, 17 kişi ise hayatını kaybetti.
