HABER49-Hayvan dışkısından elde edilen tezek, Anadolu kültüründe yüzyıllardır hem ısınma hem de yemek pişirme amaçlı kullanılan en doğal yakacaklardan biri olarak biliniyor. Yapımı zahmetli olsa da köylüler için vazgeçilmez kabul edilen tezek, ahırlardan toplanan dışkıların şekillendirilip güneşte kurutulmasıyla hazırlanıyor. Kuruyan tezekler daha sonra kış boyunca tandırda ekmek yapımından sobada çorba pişirmeye kadar geniş bir kullanım alanı buluyor. Erzincan’ın birçok köyünde kadın-erkek demeden herkesin el birliğiyle sürdürdüğü bu hazırlık, hem ekonomik bir çözüm sunuyor hem de köy yaşamının ayrılmaz bir parçası olarak dikkat çekiyor.
TEZEK ÜRETİMİ HEM EKONOMİK HEM DE SAĞLIKLI GÖRÜLÜYOR
Köylüler, kış için hazırladıkları tezeğin kömüre kıyasla çok daha ekonomik ve güvenilir olduğunu dile getiriyor. Erzincanlı vatandaşlar, özellikle büyükbaş hayvan dışkısından elde ettikleri tezeği önce topluyor, ardından yassı bir şekil vererek kurutmaya bırakıyor. Güneşte tamamen kuruyan tezekler, daha sonra “kalak” adı verilen yığınlar halinde istifleniyor. Bu yöntemle saklanan tezekler, kış gelmeden evlerin kilerlerine veya özel alanlara taşınıyor. Köylüler, tezeğin sobada daha uzun süre yanmasından dolayı kömüre göre hem tasarruflu hem de daha sağlıklı olduğunu savunuyor. “Kömürün kokusu var, zehirli dumanı var. Ama tezekte ne koku var ne zehir” diyen vatandaşlar, özellikle ekmek yapımında ve çorba pişirmede tezek ateşini tercih ediyor. Birçok köylüye göre tezek, yalnızca ısınma aracı değil; aynı zamanda sağlıklı ve doğal bir yaşamın da vazgeçilmez unsuru.
TEZEK HAZIRLIĞI KÖYLERDE DAYANIŞMAYI GÜÇLENDİRİYOR
Erzincan’ın kırsal kesiminde tezek hazırlığı, sadece bireysel ihtiyaçların değil aynı zamanda toplumsal dayanışmanın da göstergesi olarak görülüyor. Köylüler, sabahın erken saatlerinde başladıkları hazırlıkları imece usulüyle sürdürüyor. Kadınlar tezeği şekillendirip kuruma için sererken, erkekler ahırlardan dışkı taşımada ve kuruyan tezekleri istiflemede görev alıyor. Çocuklar bile bu sürece katılarak ailelerine destek oluyor. Bu ortak emek, köy yaşamında birlik ruhunu canlı tutuyor. Kışa hazırlanmanın en önemli aşamalarından biri olan tezek üretimi, köylüler için sadece yakacak temini değil, aynı zamanda kültürel bir mirasın yaşatılması anlamına geliyor. Yıllardır aynı yöntemlerle sürdürülen bu gelenek, Erzincan’ın köylerinde hem geçmişle bağı koruyor hem de gelecek nesillere aktarılıyor.