24 Haziran’da gerçekleşecek yeni sistemin ilk seçimi birçok ilkleri de beraberinde getiriyor. Yeni sistemle birlikte 24 Haziran’da hem Cumhurbaşkanı hem de Milletvekilleri için oy kullanacağız. Yeni seçim sistemi ve hesaplamalar ile ilgili seçmenlerin kafasında da birçok soru işareti bulunuyor. Bu haftaki yazımızda seçmenlerimizin kafasındaki bu soru işaretlerine cevap vermeye çalışacağım. Cumhurbaşkanı seçimiyle ilgili karışık bir durum söz konusu değil, Cumhurbaşkanının ilk turda seçilebilmesi için adaylardan birinin kullanılan geçerli oyların yüzde 50’sinden 1 oy fazla alması gerekiyor. İlk turda adaylardan herhangi biri bu orana ulaşamadığı takdirde en yüksek oyu alan iki aday 8 Temmuz’da tekrar seçime girecek ve en yüksek oyu alan Cumhurbaşkanı adayı seçimi kazanmış olacak.
Milletvekilliği seçimlerinde ise hesaplama yönteminde yapılan bir değişiklik yok, bu seçimde de Milletvekilleri D’Hont sistemi ile partilere dağıtılacak fakat burada karışıklığa neden olacak şey yeni sistemle birlikte ilk defa uygulanacak olan ittifak modeli olacak. Yeni sistemle birlikte getirilen ittifak modeliyle birlikte birden fazla parti ittifak yaparak seçimlere girebiliyor. 24 Haziran’da gerçekleştirilecek seçimlere iki farklı ittifak altında girecek olan partiler var. Cumhur İttifakı ismiyle Ak Parti ve MHP, Millet İttifakı adı altında ise CHP, İYİ Parti ve Saadet Partisi seçimlere birlikte girme kararı aldı. HDP ise seçimlere başka bir partiyle ittifak yapmadan katılacak. Büyük Birlik Partisi Ak Parti listelerinden, Hüda-Par ise bağımsız adaylarıyla seçimlere katılacak. İttifak yapan partilerden herhangi biri veya ittifakın toplam oy oranı yüzde 10 olan barajı aşarsa ittifakın tamamı barajı aşmış sayılacak, bu nedenle yüksek olduğu dillendirilen baraj sorunu da ittifaka katılan partiler için esnek hale gelmiş oluyor. Baraj altında kalacağı iddia edilen Milliyetçi Hareket Partisi, daha önceki seçimlerde barajı aşamayan Saadet Partisi ve ilk defa seçimlere katılacak olan İYİ Parti yaptıkları ittifaklarla böylelikle baraj sorununu da aşmış oldu. Bu ittifaklara dâhil olmayan HDP’nin ise barajı aşıp aşmayacağını kestirmek zor, bunu 24 Haziran akşamı hep birlikte göreceğiz.
Milletvekillerinin dağılımında ise kafaları karıştıracak olan nokta Milletvekili dağılımlarının eskisi gibi direk partiler üzerinden değil, ittifaklar üzerinden paylaştırılması olacak. Yeni sistemle birlikte bir ildeki milletvekillerinin dağılımı önce ittifaklara daha sonra ittifak içerisindeki siyasi partilere dağıtılacak. Hangi ittifakın kaç milletvekili çıkaracağı D’Hondt sistemi ile hesap edilerek ittifakın toplam çıkardığı milletvekili sayısı belirlenecek, daha sonra ise ittifakın elde ettiği toplam milletvekili ittifak içerisinde de yine D’Hondt sistemi ile hesaplanarak ittifak içerisindeki partilere paylaştırılacak. Yani ilk aşamada ittifaklarda tek bir siyasi partiymiş gibi oyları toplanarak ilk hesaplamada yer alacak ardından ittifaka düşen milletvekili sayısı da aynı yöntemle kendi içerisindeki partilere dağıtılacak.
Örneğin Muş için bu hesaplamanın nasıl olacağını incelersek; Cumhur İttifakına katılan Ak Parti ve MHP’nin toplam oyları, Millet İttifakına katılan CHP, İYİ Parti ve SP’nin toplam oyları ve HDP’nin oyu belirlenerek D’Hondt sistemi ile ilk dağılım gerçekleştirilecek. Bunun ardından Cumhur İttifakının elde ettiği milletvekili sayısı kendi içerisinde, Millet İttifakının elde edeceği milletvelili sayısı da kendi içerisinde yeniden D’Hondt sistemi ile dağıtılarak siyasi partilerin elde ettiği milletvekilleri belirlenmiş olacak. Dört milletvekili çıkaracak olan ilimizdeki siyasi yapıyı ele alırsak ittifakların Ak Parti ve İYİ Partiye yarayacağı görünüyor. Cumhur İttifakına dâhil olan Ak Parti MHP oylarını da alarak hesaplamaya girerken İYİ Parti ise CHP ve Saadet Partisi’nden daha fazla oy alması durumunda onlarında oylarını alarak hesaplamaya dâhil olacak. Böylelikle daha önceki seçimlerde milletvekili çıkaramayan MHP ittifak modeliyle birlikte kendisi milletvekili çıkaramasa da ittifaktaki ortağı Ak Parti’nin milletvekili sayısını arttırmasına vesile olabilecekken, CHP ve SP ise İYİ Parti’nin milletvekili çıkarabilmesini sağlayabilecek.
Birçok ilklerin yaşanacağı 24 Haziran seçimlerinde bu hesaplamalarla birlikte Muş’ta nasıl bir tablo çıkacağı da merakla bekleniyor. Bu haftaki yazımızın seçmenlerimizin kafasındaki sorulara cevap olmasını temenni ediyor, 24 Haziran seçimlerinin ülkemiz ve Muş’umuz için hayırlara vesile olmasını diliyorum.