HABER49-Kültür ve Turizm Bakanlığı Çömlek Sanatçısı Osman Eşme, yıllar içinde büyük ölçüde yok olan bu mesleği, Tuşba ilçesine bağlı Bardakçı Mahallesi’nde babasından öğrendiği yöntemlerle sürdürmeye devam ediyor. Yüzyıllardır bölgede icra edilen çömlekçiliğin, 1976’lı yıllarda plastik kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte neredeyse tamamen terk edilmesi üzerine, bölgedeki ustaların büyük bölümü meslekten uzaklaştı. Bu süreçte üretimin durma noktasına gelmesi, çömlekçiliği yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. Ancak Osman Eşme, 2003 yılında mesleği devralarak geleneği yaşatmayı sürdürdü. Bardakçı’daki atölyesinden sonra çalışmalarını kentte yeni açılan Bedesten Çarşısı’na taşıyan Eşme, burada hem üretime devam ediyor hem de ziyaretçilere geleneksel çömlek yapımını tanıtıyor. Atölyesinde eski usul ayaklı torna sistemi, geleneksel fırınlar ve tarihi üretim düzeniyle çalışmayı sürdüren Eşme, bugün Van’da bu kültürel mirası yaşatan tek usta olmasıyla dikkat çekiyor.
“Çömlekçilik Günümüzde Hak Ettiği Değeri Görmüyor”
Çömlek sanatçısı Osman Eşme, mesleği sürdürme mücadelesini anlatırken, geleneğin bugün eski ilgi ve desteği görmediğini belirtiyor. 1976 sonrası plastik ürün kullanımının artmasıyla köydeki ustaların birer birer mesleği bıraktığını söyleyen Eşme, bu tarihten itibaren çömlekçiliğin büyük ölçüde terk edildiğini ifade etti. 1977 doğumlu olan Eşme, babasından öğrendiği mesleği 2003’te tamamen devraldı ve bugüne kadar kesintisiz sürdürdü. Urartulardan günümüze uzanan çömlekçilik geleneğinin, üniversitelerde hobi olarak yapılan uygulamalardan farklı olduğunu, kendi üretim şekillerinin birebir geleneksel yönteme dayandığını vurguladı. Ayaklı tornadan eski tip fırınlara kadar pek çok üretim unsurunun hâlâ eski düzenle kullanıldığını belirten Eşme, buna rağmen çömlekçiliğin günümüzde gereken ilgiyi görmediğini dile getirdi. Mesleğin devamı için daha fazla desteğe ihtiyaç olduğunu ifade eden Eşme, çömlekçilik geleneğinin kaybolmaması adına çalışmalarını kararlılıkla sürdürdüğünü söyledi.
Plastik Kullanımının Artışıyla Azalan İlgi: “Doğal Ürünlere Dönüşü Destekliyoruz”
Osman Eşme, çömlekçiliğe ilginin son yıllarda azalmasının en önemli nedenlerinden birinin plastik ürünlerin yaygınlaşması olduğunu söyledi. Van’ın geleneksel küplerinin ve peynir küplerinin üretimini yapan Eşme, önceki yıllara göre bu ürünlere olan talebin belirgin şekilde azaldığını aktardı. Plastik ürünlerin ucuz ve dayanıklı olması nedeniyle pek çok ustanın mesleği bıraktığını ifade eden Eşme, sağlık açısından değerlendirildiğinde toprak ürünlerin plastikten çok daha sağlıklı olduğunu vurguladı. Çömleklerin doğal yapısı sayesinde yiyeceklerin daha sağlıklı şekilde muhafaza edildiğini hatırlatan usta, plastiklerin kanserojen maddeler içerdiğine değinerek doğal ürün kullanımına yeniden yöneliş olmasını istediğini belirtti. Özellikle turistlerin çömleklere yerli halktan daha fazla ilgi gösterdiğini söyleyen Eşme, mesleğin geleceği için oğlunu da çömlekçiliğe hazırladığını ifade etti. Usta, elinden geldiğince bu geleneği yaşatmayı sürdüreceğini, toprak işçiliğinin yok olmasına izin vermek istemediğini dile getirdi.
