HABER49-Van’da geleneksel konut mimarisi kerpiç ile yeniden hayat buluyor. Tahir Paşa Konağı ve diğer tarihi yapılar, doğal malzeme kullanımıyla restore edilerek Van’ın kültürel mirasını geleceğe taşıyor.
Van’ın Tarihi Dokusu Kerpiç ile Yaşatılıyor
Van’ın tarih boyunca karakterini belirleyen geleneksel konut mimarisi, bugün de kerpiç sayesinde yaşam buluyor. Asırlardır Van evlerinde kullanılan kerpiç, doğal malzemenin sağladığı dayanıklılık ve iklime uygun yapısıyla öne çıkıyor. Toprak, saman, odun külü ve kaya tuzunun belirli oranlarda karıştırılmasıyla hazırlanan kerpiç, suyla yoğrulduktan sonra günlerce mayalanıyor ve özel kalıplarda güneş altında kurutularak inşaata hazır hale getiriliyor. Saman, çatlamayı önlerken; kül ve tuz malzemenin mukavemetini artırıyor. Bu sayede kerpiç, hem yazın serinlik hem de kışın sıcaklık sağlayarak Van halkına yüzyıllardır doğal ve sağlıklı yaşam alanı sunuyor.
Van’da geleneksel mimarinin en önemli örneklerinden biri olan Tahir Paşa Konağı, kerpiç kullanılarak yeniden inşa ediliyor. Van Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından yürütülen rekonstrüksiyon çalışmaları kapsamında üç ay önce hazırlanan kerpiçler, konağın duvarlarında kullanıldı. Bu uygulama, hem yapının özgün dokusunu koruyor hem de Van’ın mimari kültürünün geleceğe taşınmasını sağlıyor. Geleneksel yapı teknikleri ve malzeme kullanımının korunması, kentin kültürel mirasını yaşatma açısından büyük önem taşıyor.
Kerpiç Üretimi ve Malzeme Özellikleri
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölüm Başkanı Doç. Dr. Şahabettin Öztürk, Van’ın geleneksel mimarisinde kullanılan kerpiçlerin Yumrutepe bölgesinden temin edildiğini belirtiyor. Öztürk, kerpiç yapımında toprağın kum ve kil oranının kritik öneme sahip olduğunu ifade ederek, uygunluğu anlamak için basit deneyler uygulandığını söyledi. Hazırlanan çamurun içine odun külü, kaya tuzu ve saman ilave edilerek suyla karıştırılıyor ve üzeri brandayla örtülüp yaklaşık üç gün mayalanıyor. Ardından özel kalıplara yerleştirilip kurutularak inşaat için hazır hale getiriliyor.
Geleneksel sivil mimaride kullanılan kerpiçler, iklim koşullarına bağlı olarak güneş altında yaklaşık iki hafta kurutuluyor. Bu süreç, kerpiçlerin dayanıklılığını artırırken, inşaat uygulamalarının kalitesini de yükseltiyor. Sıva uygulamalarında ise karışıma keçi kılı eklenerek aderans gücü artırılıyor. Bu sayede sıva, nem ve rutubet gibi olumsuz etkilerden korunuyor, yapı uzun ömürlü hale geliyor.
Van’ın Mimari Kültürü Geleceğe Taşınıyor
Kerpiç, sadece bir yapı malzemesi olmanın ötesinde Van’ın kültürel kimliğini yansıtan önemli bir unsur olarak kabul ediliyor. Tarihi konaklardan günümüze ulaşan bu malzeme, hem estetik hem de fonksiyonel özellikleriyle ön plana çıkıyor. Kerpiç kullanılarak yapılan yapılar, şehirdeki sıcaklık dengesini korurken, doğal ve sağlıklı bir yaşam alanı oluşturuyor. Van Valiliği’nin yürüttüğü projeler ve üniversitelerin katkıları sayesinde, geleneksel yapı teknikleri modern dünyaya uyarlanarak yaşatılıyor ve Van’ın mimari mirası geleceğe güvenle aktarılıyor.
Doç. Dr. Öztürk, Van’daki kerpiç kullanımının kültürel bir miras olduğunu ve genç mimarlara örnek teşkil ettiğini vurguladı. Bu çalışmalar, hem yerel ekonomiyi destekliyor hem de Van’ın turistik ve kültürel değerlerinin korunmasına katkı sağlıyor. Geleneksel yapı malzemelerinin modern uygulamalarla buluşması, şehrin tarihi kimliğini koruyarak kültürel sürekliliği sağlıyor.