Tandır kültürü; 5 bin yıllık çok büyük bir geçmişe sahip olmanın yanı sıra bilinen tarihi Selçuklulara kadar dayanmaktadır. Doğu Anadolu’da yaygın olan tandır kültürü Muş’ta da devam ediyor. Muş’ta özellikle kırsal alanda yaygın olan Tandır geleneği, geçmişten günümüze kadar devam etmiş, günümüzde de süregelmekte.
Bu geleneği yaşatmak isteyen Muş’un Hasköy ilçesinde yaşayan 7 çocuk babası Mehmet Reşit Demir çamurdan tandır yapmayı ileriki nesillere aktarmayı hedefliyor.
25 yıldır Tandır üretimi yapan ve tandırların sağlamlığı için özel malzemeler kullandığını söyleyen Mehmet Reşit Demir, “Biz bu tandırları elle ve taştan yapıyoruz. Taşı kırıp öğütüyoruz ve eliyoruz. Kırdığınız taş ve kırdığımız topraktan hamuru yapıyoruz. Hamurun mayası ise sade siyah topraktır. Hamurunu ben kendim yapıyorum. Bir hamuru iki üç günde anca yapabiliyoruz. Ondan sonra bunun ölçüsünü yapıyoruz. Ölçülülerini yaptıktan sonra yavaş yavaş yapmaya başlıyoruz.
Genellikle sipariş üzeri yapıyoruz. Dağdan sarı renkli taşlar var getiriyoruz. Kırıp elediğimiz taş ve toprağı ıslatıyoruz. Islattığımız toprağa çıplak ayakla ezip yoğuruyorum. Toprak hamur kıvamına geliyor ve azar azar alıp şekillendirip tandırı inşa etmeye başlıyorum. Tandırın alt tarafından geniş olarak başlıyorum yukarı doğru çıkarak daraltıyorum. Biz hamurun içine keçi tüyü katıyoruz ki sağlam gelsin ve yıkılmasın. Yaptığım Tandırlar çok sağlam ve dayanıklı. Almanya da müşterilerim var, Muş’tan Almanya’ya tandır gönderiyorum.” İfadelerini kullandı.
Tandır mesleğinin yok olmaya başlamasından yakınan Demir, “Bu mesleğimi yaşatmak istiyorum. 7 çocuğum var hiçbiri bu mesleğe yanaşmıyor. Kimse bu mesleği yapmıyor.
Zor diyorlar çamurlu iştir diyorlar ve işten kaçıyorlar. Bir çırak vardı çalışıyordu yanımda o da işi bırakıp gitti. Bu mesleği devam etmedi. Ben isterim ki bu mesleği yapıp gelecek nesillere aktaran birileri olsun.” dedi.
https://youtu.be/2E6aBKsRn1c?si=eWcrQduXHV3Y6ay2