HABER49- Türkiye’de ortaöğretim sistemine yönelik yeni bir model gündeme geldi. TEDMEM’in açıkladığı raporda, lise öğrencilerine 11. sınıf sonunda diploma verilmesi ve 12. sınıfın uzmanlaşma yılı olarak değerlendirilmesi önerildi.
12 yıllık zorunlu eğitimin yeniden yapılandırılması tartışmalarında, TEDMEM tarafından hazırlanan raporda 3+1 modeli dikkat çekti. Raporda, “Türkiye artık eğitime erişimi değil, eğitimin niteliğini tartışmalıdır” ifadesi öne çıktı. Model kapsamında, istihdama yönelmek isteyen lise öğrencilerine 11. sınıf sonunda diploma verilmesi, 12. sınıfın ise uzmanlaşma dönemi olarak tasarlanması öneriliyor. Bu sistemin, öğrencilerin kariyer yönelimlerine göre farklı alanlara geçişini kolaylaştıracağı belirtiliyor.
Yeni düzenleme önerisi, eğitim sürecini öğrencilerin ilgi ve hedefleri doğrultusunda çeşitlendirmeyi amaçlıyor. Üniversiteye gitmek isteyen öğrenciler için akademik derinleşme, iş yaşamına atılmak isteyenler için ise mesleki gelişim odaklı bir 12. sınıf yapısı öneriliyor.
ORTAÖĞRETİMDE ERİŞİM VE BAŞARI ORANLARI
Ortaöğretimdeki okullaşma oranları yıllar içinde önemli ölçüde arttı. 1997 yılında yüzde 38 olan net okullaşma oranı, 2011’de yüzde 67’ye yükselirken günümüzde yüzde 90 seviyesine ulaştı. Raporda, özellikle kız öğrencilerin okullaşma oranının ilk kez erkekleri geçtiği vurgulanarak, bunun eğitimde fırsat eşitliği açısından kalıcı bir kazanım olduğu ifade edildi.
Bu gelişmeler, Türkiye’nin eğitimde erişim konusundaki başarılarını ortaya koyarken, artık tartışmaların odak noktasının eğitim kalitesine yönelmesi gerektiği belirtiliyor.
LİSELERDE SINAV BASKISI VE İŞLEV KAYBI
Rapora göre, mevcut lise yapısı öğrencileri hem yükseköğretime hem de istihdama hazırlama konusunda yeterli düzeyde desteklemiyor. Üniversiteye geçişteki yoğun sınav baskısının liselerin işlevini zayıflattığı ve öğrencilerde “okulun değersizleştiği” algısının arttığı ifade edildi.
Öğrencilerin büyük bir kısmının okulu hayata hazırlamadığını düşündüğü, bazı öğrencilerin ise eğitimi zaman kaybı olarak gördüğü belirtildi. Bu durumun, okullarda devamsızlık oranlarının artmasına neden olduğu aktarıldı.
DEVAMSIZLIK ORANLARINDA DİKKAT ÇEKEN ARTIŞ
Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre, 20 gün ve üzeri devamsızlık oranları ilkokullarda yüzde 11,6, ortaokullarda yüzde 14,8, genel ortaöğretimde yüzde 27, mesleki ve teknik ortaöğretimde ise yüzde 46,6 olarak kaydedildi. Raporda, öğrencilerin büyük kısmının okulu hayata yeterince hazırlamadığı düşüncesiyle motivasyon kaybı yaşadığı vurgulandı.
Bu veriler, eğitimin yalnızca süre ve biçim üzerinden değil, içerik ve nitelik yönünden yeniden ele alınması gerektiğini ortaya koyuyor.
ORTAÖĞRETİMİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI İÇİN TEMEL İLKELER
TEDMEM raporunda, eğitim sisteminin yeniden şekillendirilmesi için temel ilkeler sıralandı. Buna göre eğitime erişim bir hak olarak kabul edilirken, bu hakkın niteliğinin artırılması gerektiği ifade edildi. Süreye ve biçime odaklanmak yerine, anlam ve içerik yönünden dönüşüm vurgulandı.
Ayrıca, sistemin sınavlara değil hayata hazırlama amacını taşıması gerektiği, alınacak kararların bilimsel verilere ve çocuk gelişimi esaslarına dayanması gerektiği belirtildi. Öğrencilerin sistemin öznesi olduğu, çocukların yüksek yararının her zaman öncelikli olması gerektiği vurgulandı.
YENİ MODEL: 11. SINIFTA DİPLOMA, 12. SINIFTA UZMANLAŞMA
3+1 modelinde, 11. sınıfın sonunda öğrencilere diploma verilmesi planlanıyor. Böylece doğrudan istihdama yönelmek isteyen gençlere alternatif geçiş yolları açılacak. Bu uygulama, üniversiteye geçişin tek seçenek olmadığı algısını ortadan kaldırmayı hedefliyor.
Modelde, sınavsız geçiş imkanları da öne çıkıyor. Öğrenciler, okul başarı puanlarına göre meslek yüksekokullarına veya açık öğretim programlarına yerleşebilecek. Bu adım, sınav baskısının azalmasını ve yükseköğretimdeki yoğunluğun hafiflemesini sağlayacak.
12. SINIFTA AKADEMİK VE MESLEKİ UZMANLAŞMA DÖNEMİ
Yeni model kapsamında 12. sınıf, öğrencilerin hedefledikleri alanlara göre yeniden düzenleniyor. Üniversiteye yönelmek isteyenler için ileri düzey akademik dersler, meslek alanlarına yönelenler için ise iş temelli eğitim programları öne çıkacak.
Bu düzenleme ile üniversiteye hazırlık sürecinin okul ortamında yürütülmesi amaçlanıyor. Böylece öğrencilerin özel kurslara yönelme ihtiyacı azalırken, ailelerin üzerindeki ekonomik yük de hafifleyecek.
MESLEKİ EĞİTİMDE UYGULAMA ODAKLI YENİ YAKLAŞIM
Modelin bir diğer ayağı olan mesleki eğitimde, meslek yüksekokulu programlarının ortaöğretimle bütünleşik hale getirilmesi öneriliyor. Haftada bir gün teorik, dört gün ise işyeri temelli uygulama eğitimi esas alınacak.
Bu sistemle öğrencilerin hem akademik bilgiye hem de pratik deneyime aynı anda sahip olmaları hedefleniyor. Böylece mezunların iş gücü piyasasına daha donanımlı şekilde katılımı sağlanacak.
