HABER49-İlçe merkezine yaklaşık 4 kilometre mesafede bulunan ve halk arasında “mantar kaya” ya da “kalkan kaya” olarak adlandırılan bu doğal yapı, ince bir sütun üzerinde yükselen geniş kaya kütlesiyle ayakta duruyor. Doğal süreçlerin etkisiyle şekillenen kaya, buzul çağından günümüze ulaşan kalıntılar arasında değerlendiriliyor. Bölgenin jeolojik yapısı ve kaya oluşumunun ayırt edici görünümü, uzun yıllar süren doğa olaylarının izlerini taşıyor. Erozyon, rüzgâr ve iklim koşullarının etkisiyle ortaya çıkan bu yapı, bulunduğu arazinin özelliklerini de gözler önüne seriyor. Geniş üst kısmı ve dar tabanıyla dikkat çeken kaya, zamana karşı direnen yapısıyla bölgenin en ilginç doğal unsurları arasında yer alıyor. Yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisini çeken mantar kaya, doğa fotoğrafçıları ve araştırmacılar için de önemli bir inceleme alanı oluşturuyor. Uzmanlar, bu tür oluşumların sadece görsel açıdan değil, aynı zamanda jeolojik geçmişi anlamak açısından da büyük önem taşıdığını belirtiyor. Kocaköy’deki bu kaya formasyonu, Diyarbakır’ın doğal zenginlikleri arasında öne çıkarken, bölgenin tarih öncesi dönemlerine ışık tutan önemli bir örnek olarak değerlendiriliyor.
Kaya Oluşumunun Jeolojik Yapısı ve Milyon Yıllık Süreç
Antropolog Naci Akdemir, Kocaköy ilçesinde yer alan mantar kayanın bulunduğu alanın, sediment tortulu kaya kütlelerinden oluşan bir zemin yapısına sahip olduğunu belirtiyor. Akdemir’e göre bu bölge, milyonlarca yıl süren jeolojik hareketlerin sonucu olarak şekillendi. Afrika-Arabistan levhasının Avrasya levhasını kuzeye doğru itmesiyle meydana gelen bu arazi, hâlen hareket halinde bulunuyor. Yapılan değerlendirmelere göre, söz konusu tektonik süreç yaklaşık 250 ila 300 milyon yıl önce başladı ve günümüzde de etkisini sürdürüyor. Akdemir, arazinin hem yükselmeye devam ettiğini hem de kuzeye doğru ilerlediğini ifade ediyor. Bilim insanlarının hesaplamalarına göre, bu ilerleme yılda ortalama 10 ila 15 milimetre arasında gerçekleşiyor. Bu hızın, insan tırnaklarının uzama hızına yakın olduğu belirtiliyor. Mantar kaya olarak adlandırılan oluşum ise, coğrafya literatüründe “şeytan masası” olarak da bilinen yapıların en belirgin ve estetik örneklerinden biri olarak gösteriliyor. Uzun yıllar boyunca rüzgâr ve su erozyonuna maruz kalan kaya, alt kısmının aşınması ve üst bölümünün daha dirençli yapıda olması nedeniyle bugünkü şeklini aldı. Yaklaşık 6 milyon yıl öncesine tarihlenen bu oluşum, buzul çağının izlerini taşıyan doğal bir anıt niteliğinde bulunuyor. Bölgedeki jeolojik yapı, Diyarbakır ve çevresinin tarihsel ve doğal gelişimini anlamada önemli veriler sunuyor.