HABER49-Araştırmalara göre, öğrencilerin tatil dönemlerinde ekran başında geçirdikleri süre yüzde 40’a kadar artıyor. Uzmanlar “Gerçek dinlenme, dijital ekranlardan uzaklaşıp yaşamın doğal akışına dönmekle mümkündür” diyerek aileleri, çocuklarıyla birlikte “dijital detoks” yapmaya çağırıyor.
Zihin Dinlenemiyor: Ekran Tatili Gerçek Dinlenme Değil
Yoğun ders temposu, sınav hazırlığı ve ödev yükü altında geçen haftaların ardından öğrenciler, ara tatili dört gözle bekliyor. Ancak dijital dünyanın sunduğu sonsuz içerikler, bu tatil sürecini sessiz bir tuzağa dönüştürebiliyor. Uzmanlara göre çocuklar, ellerinden telefonu düşürmeden geçirdikleri saatleri “dinlenme” zannetse de, bu durum beynin sürekli uyarı altında kalmasına yol açıyor.
Psikologlar, ekran karşısında geçirilen sürenin zihinsel yorgunluğu artırdığını, dikkat dağınıklığına ve uyku düzensizliğine neden olduğunu vurguluyor. Özellikle gelişim çağındaki çocukların beyinleri, yoğun dijital uyaranlar nedeniyle “gerçek dinlenme” sürecine geçemiyor. Ekran ışığından uzak geçirilen zaman ise beynin yeniden yapılanmasına, odaklanma yeteneğinin artmasına ve stresin azalmasına yardımcı oluyor. Bu nedenle uzmanlar, tatilde ekran yerine kitap, doğa ve sessizlikle buluşmanın önemine dikkat çekiyor.
Sosyal Medya: Eğlence Görünümlü Stres Kaynağı
Ara tatil dönemlerinde çocukların sosyal medyada geçirdiği zaman ciddi ölçüde artıyor. Eğitim Uzmanı Prof. Dr. Murat Aksoy, öğrencilerin “başkalarının tatilini izleyerek kendi tatillerini tükettiğini” belirtiyor. Instagram ve TikTok gibi platformlarda geçirilen saatlerin, görünürde eğlenceli görünse de, aslında kıyaslama duygusunu ve yetersizlik hissini tetiklediğini söylüyor.
Aksoy’a göre sosyal medya, çocukların kendi mutluluklarını unutmalarına neden olan bir “gizli stres alanı” haline gelmiş durumda. Tatil döneminde çocukların kendilerini keşfetmeleri, üretken hobilerle ilgilenmeleri ve dijital dünyadan uzaklaşmaları gerekiyor. Uzmanlar, ailelere “sosyal medya detoksu” önerisinde bulunarak cihaz kullanımını günde belirli saatlerle sınırlandırmanın çocukların dikkat, uyku kalitesi ve aile içi iletişimini güçlendireceğini ifade ediyor.
Velilere Dijital Sınır Çağrısı
Uzmanlar, tatil sürecinde çocukların dijital alışkanlıklarını kontrol altına alabilmenin yolunun aileden geçtiğini söylüyor. Çocuk Gelişimi Uzmanı Gizem Alkan, “Ebeveyn sürekli telefona bakarken, çocuğundan ekranı bırakmasını beklemek gerçekçi değildir” diyerek ailelerin rol model olması gerektiğini vurguluyor.
Ailelerin ev içinde uygulayabileceği bazı dijital kurallar şöyle sıralanıyor:
- Günlük ekran süresi en fazla 1 saat olmalı.
- Yemek masasında telefon kullanılmamalı.
- Yatmadan en az 1 saat önce tüm cihazlar kapatılmalı.
- Ekransız zamanlarda ailece etkinlik yapılmalı.
Bu kurallar, çocukların dijital farkındalığını artırırken, aile bireylerinin de birbirine ayırdığı kaliteli zamanı çoğaltıyor. Uzmanlara göre, “dijital sınırlar” sadece çocuklar için değil, ebeveynler için de zihinsel rahatlama sağlıyor.
Beynin Dinlenmeye İhtiyacı Var
Psikiyatristler, beynin tıpkı kaslar gibi belirli aralıklarla dinlenmeye ihtiyaç duyduğunu belirtiyor. Okul döneminde sürekli bilgi işleyen beyin, tatilde bu tempoyu azaltarak dengeyi yeniden kurmaya çalışıyor. Ancak ekranlar, beynin pasif kalmasını değil, tam tersine sürekli uyarılmasını sağlıyor. Bu nedenle çocuklar tatilden dinlenmiş değil, daha yorgun çıkıyor.
Uzmanlara göre, tatil döneminde yapılacak en faydalı aktiviteler arasında kitap okumak, doğa yürüyüşü yapmak, resim çizmek, müzikle ilgilenmek ve ailece oyun oynamak bulunuyor. Bu aktiviteler, çocukların hem duygusal hem bilişsel olarak yenilenmelerine yardımcı oluyor. Beyin, ancak doğallıkla ve sessizlikle temas ettiğinde gerçek anlamda rahatlıyor.
Gerçek Tatilin Formülü: Az Ekran, Bol Gün Işığı
Eğitimciler, tatilin yalnızca okul stresinden değil, dijital baskıdan da uzaklaşma fırsatı olduğunu vurguluyor. Rehber öğretmenler, çocukların günün erken saatlerinde aileleriyle birlikte kahvaltı yapmasının, açık havada zaman geçirmesinin ve ekranlardan uzaklaşmasının “en etkili tatil terapisi” olduğunu belirtiyor.
Uzmanlara göre, tatil planları yapılırken etkinliklerden çok “denge” hedeflenmeli. Çocukları sürekli ders tekrarına zorlamak kadar, ekran karşısına bırakmak da yanlış. Zihnin dinlenmesi, farklı bir uğraşla meşgul olmasıyla mümkün. Ekransız geçirilen zaman, hem üretkenliği hem de mutluluğu artırıyor. “Gerçek tatil, ekran ışığında değil, gün ışığında yaşanır” diyen uzmanlar, ailelere şu öneride bulunuyor:
“Tatil boyunca çocuklar doğayla temas etsin, hayatın içinde öğrensin. Çünkü tatilin en büyük tehlikesi, hâlâ elimizde tuttuğumuz o küçük ekranlarda gizli.”